ეპშტეინ-ბარის ვირუსი (EBV) არის ადამიანთა უმეტესობაში, რომელიც რჩება ავადმყოფის სხეულში სიცოცხლის განმავლობაში და წარმოადგენს სხვადასხვა დაავადების ტრიგერს, გამომწვევ მიზეზს. ცნობილია, რომ ხშირ შემთხვევაში EBV-სთან პირველადი კონტაქტი ხდება სიცოცხლის პირველ ათწლეულში, რაც იწვევს მუდმივ ინფექციას. ადრეულ ბავშვობაში დაავადება ჩვეულებრივ ასიმპტომურია ან მცირე სიმპტომებით იკვეთება. EBV-ით პირველადი ინფექცია 10-20 წლის ასაკში იწვევს რესპირატორულ ინფექციებს შემთხვევების 40%-ში, ინფექციური მონონუკლეოზი დიაგნოზირებულია პაციენტების 18-25%-ში. ეპშტეინ-ბარის ვირუსს შეუძლია დააინფიციროს სხვადასხვა ტიპის უჯრედები, მათ შორის იმუნური სისტემის B უჯრედები (სისხლის თეთრი უჯრედების ტიპი) და ლორწოვანის ეპითელური უჯრედები. EBV არის დნმ-ის შემცველი ვირუსების წარმომადგენელი Herpesviridae ოჯახიდან (ჰერპესვირუსები), გამა-ჰერპესვირუსების ქვეოჯახი და ლიმფოკრიპტოვირუსების გვარი. 70-ზე მეტი სხვადასხვა ვირუსის სპეციფიკური ცილა გამოხატულია ვირუსის რეპლიკაციის დროს (თვით კოპირებისას). ამჟამად გამოვლენილია იმუნოგენური ცილების ჯგუფები, რომელთა მიმართ ანტისხეულების აღმოჩენა შესაძლებელს ხდის ინფექციის სტადიის დიფერენცირებას (EA - ადრეული ანტიგენი, EBNA-1 - ბირთვული ანტიგენი, VCA - კაფსიდური ანტიგენი, LMP - ფარული მემბრანის ცილა).
ეპშტეინ-ბარის ვირუსით გამოწვეული დაავადებების მიზეზები ვირუსი შეიძლება გავრცელდეს ადამიანიდან ადამიანზე ჰაერწვეთოვანი გზით, ამიტომ ინფექციურ მონონუკლეოზს, EBV-ით გამოწვეულ ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ დაავადებას, უწოდებენ "კოცნის დაავადებას". ინფექციის კიდევ ერთი გზაა კონტაქტი-საყოფაცხოვრებო (ვირუსი გადაეცემა კბილის ჯაგრისით, პირსახოცებით და ა.შ.). EBV ასევე შეიძლება გავრცელდეს სისხლისა და სპერმის მეშვეობით. EBV მრავლდება B-ლიმფოციტებსა და ეპითელურ უჯრედებში, რის გამოც დამახასიათებელია ამ პათოლოგიის კლინიკური გამოვლინებების მრავალფეროვნება. ვირუსის მნიშვნელოვანი განმასხვავებელი თვისებაა ის, რომ ის არ აფერხებს ან არღვევს B-ლიმფოციტების რეპროდუქციას, პირიქით, ასტიმულირებს მას. ეს არის პათოგენის თავისებურება - ის მრავლდება იმუნური სისტემის უჯრედებში და აიძულებს მათ ვირუსული დნმ-ის კლონირებას. EBV-ით გამოწვეული ქრონიკული ანთებითი პროცესი იწვევს დაზიანებული ქსოვილების სტრუქტურულ და მეტაბოლურ დარღვევებს, რაც სხვადასხვა სომატური პათოლოგიის გამომწვევია.
ეპშტეინ-ბარის ვირუსის კლასიფიკაცია
ეპშტეინ-ბარის ვირუსული ინფექციის (EBV) ერთი კლასიფიკაცია არ არსებობს, პრაქტიკულ მედიცინაში გამოსაყენებლად შემოთავაზებულია შემდეგი:
ინფექციის მომენტისთვის - თანდაყოლილი და შეძენილი;
დაავადების ფორმის მიხედვით - ტიპიური (ინფექციური მონონუკლეოზი) და ატიპიური: წაშლილი, უსიმპტომო, შინაგანი ორგანოების დაზიანებით;
მიმდინარეობის სიმძიმის მიხედვით - მსუბუქი, საშუალო და მძიმე;
მიმდინარეობის ხანგრძლივობის მიხედვით - მწვავე, გახანგრძლივებული, ქრონიკული;
აქტივობის ფაზის მიხედვით - აქტიური და არააქტიური;
შერეული ინფექცია - ყველაზე ხშირად აღინიშნება ციტომეგალოვირუსთან ერთად.
ეპშტეინ-ბარის ვირუსის სიმპტომები
ქვემოთ მოცემულია ეპშტეინ-ბარის ვირუსთან დაკავშირებული დაავადებების ნაწილობრივი სია.
ინფექციური მონონუკლეოზი (ჯირკვლის ცხელება, ფილატოვის დაავადება) გავრცელებული ინფექციური დაავადებაა, რომლის ძირითადი გამოვლინებებია ტემპერატურის მატება მაღალ მნიშვნელობებამდე, ლიმფური კვანძების შეშუპება, ფარინგეალური ლორწოვანი გარსის ანთება, ღვიძლისა და ელენთის გადიდება. EBV ამ შემთხვევაში აღწევს ზედა სასუნთქი გზების ლორწოვანი გარსის ეპითელიუმში.
ლიმფოგრანულომატოზი (ჰოჯკინის დაავადება) და ზოგიერთი სახის არაჰოჯკინის ლიმფომა არის დაავადებათა ჯგუფი, რომელიც გაერთიანებულია ლიმფოიდური უჯრედების ავთვისებიანი მონოკლონური პროლიფერაციით ლიმფურ კვანძებში, ძვლის ტვინში, ელენთაში, ღვიძლში და კუჭ-ნაწლავის ტრაქტში.
ქრონიკული დაღლილობის სინდრომი არის მდგომარეობა, რომელიც ხასიათდება დაღლილობის გახანგრძლივებით, რომელიც არ ქრება ხანგრძლივი დასვენების შემდეგ.
ალისა საოცრებათა ქვეყანაში არის მდგომარეობა, რომლის კლინიკური გამოვლინებაა სხეულისა და მისი ცალკეული ნაწილების მგრძნობელობის დარღვევა. ადამიანი გრძნობს, რომ საკუთარი თავი ან მისი სხეულის ნაწილები რეალობასთან შედარებით ძალიან დიდი ან ძალიან მცირეა.
EBV-ით გამოწვეული ჰეპატიტი ხშირად ინფექციური მონონუკლეოზის გართულებაა. ჩნდება სისუსტე, გულისრევა, კანისა და ლორწოვანი გარსების სიყვითლე, ღვიძლი დიდდება.
ჰერპეტური ინფექცია გენიტალური ან ლაბიალური (ტუჩებზე) დაზიანების სახით. ასევე შესაძლებელია EBV-ით გამოწვეული სტომატიტი. როდესაც ინფექცია გააქტიურებულია, ჩნდება წვის შეგრძნება და ტკივილი, შემდეგ კი ბევრი პატარა ბუშტუკი.
ტრანსპლანტაციის შემდგომი ლიმფოპროლიფერაციული დაავადება არის მეორადი ავთვისებიანი დაავადება, რომელიც ვითარდება ჰემატოპოეზური ღეროვანი უჯრედების გადანერგვის შემდეგ (მკურნალობა, რომელიც გამოიყენება ონკოლოგიაში, სისხლის დაავადებებში და ა.შ.) დაკავშირებული EBV ინფექციასთან.
გაფანტული სკლეროზი არის ქრონიკული აუტოიმუნური დაავადება, რომელიც გავლენას ახდენს ტვინისა და ზურგის ტვინის ნერვული ბოჭკოების მიელინის გარსზე. იგი ხასიათდება სიმპტომების დიდი რაოდენობით და დამოკიდებულია დაზიანების დონეზე: კუნთების სიძლიერე ხშირად იკლებს, რეფლექსები ქრება, ჩნდება სხვადასხვა ლოკალიზაციის დამბლა (უმოძრაობა).
თმიანი ლეიკოპლაკია - ენის ლორწოვან გარსზე გვერდებზე, ზურგზე ან მის ქვედა ნაწილზე ჩნდება თეთრი უბნები უხეში ზედაპირით. ისინი უმტკივნეულოა და არ იწვევს მნიშვნელოვან დისკომფორტს. მთავარი საფრთხე მდგომარეობს ლორწოვანი გარსის შეცვლილი უჯრედების ავთვისებიანობის შესაძლებლობაში.
ნაზოფარინგეალური კარცინომა არის ფარინქსის ავთვისებიანი სიმსივნე. მის სიმპტომებს შორის არის ხშირად ცხვირის შეშუპება, სმენის დაქვეითება, ხშირი ოტიტი, ნერწყვში სისხლის გამოჩენა, ცხვირიდან სისხლიანი გამონადენი, ლიმფური კვანძების შეშუპება, თავის ტკივილი.
აუტოიმუნური თირეოიდიტი ფარისებრი ჯირკვლის ქრონიკული დაავადებაა, რომლის დროსაც ორგანიზმში ფარისებრი ჯირკვლის ქსოვილების მიმართ ანტისხეულები წარმოიქმნება. ამ დაავადებით, ჩიყვის გამოჩენა (ფარისებრი ჯირკვლის გადიდება), შესაძლებელია ჰიპოთირეოზის სიმპტომების განვითარება: შეშუპება, დაღლილობა, ძილიანობა, ყაბზობა, კანის სიმშრალე, თმის ცვენა.
ეპშტეინ-ბარის ვირუსის დიაგნოზი
EBV-ის დიაგნოზი, დაავადების ფორმის მიუხედავად, უნდა ჩატარდეს ეპიდემიოლოგიური ისტორიის მონაცემების, კლინიკური სურათისა და ლაბორატორიული გამოკვლევის შედეგების გათვალისწინებით.
Comments